Zorganizowane społeczności żyły tu bardzo dawno temu. Z wykopalisk wynika, że już w czasach późnorzymskich, w pierwszych czterech wiekach naszej ery, wytapiano tu żelazo z rudy darniowej. Pierwsza pisemna wzmianka o tych ziemiach pojawia się w notatce niejakiego Geografa Bawarskiego, kronikarza, który najpewniej przygotował ją dla Ludwika Niemieckiego. W dokumencie tym Geograf pisał między innymi o Opolinach, których można uznać za praprzodków Opolan. Najstarsza osada na dzisiejszym opolskim Ostrówku powstała w VIII i IX wieku. A drewniany, obronny gród wojów piastowskich zbudowano na jej miejscu między rokiem 977 a 995. Zbudowany był na wyspie odrzańskiej, podobnie jak grody w Głogowie czy Wrocławiu. Jest więc Opole jednym najstarszych miast w Polsce. Gród ten zajmował około trzy czwarte hektara powierzchni. W drewnianych domach żyło tu kilkudziesięciu wojów wraz z rodzinami, w sumie około 100-200 osób. Zdaniem badaczy drewniano-ziemne wały obronne miały około 280 metrów obwodu, około 10 metrów szerokości, a wysokie były na 8 do 15 metrów. Znaleziono tu tysiące fragmentów glinianych czy drewnianych naczyń, biżuterii, drewnianych łódeczek – zabawek, kości zwierzęcych, narzędzi, broni, oprzyrządowania jeździeckiego, a nawet fragmenty ubrań, obuwia czy ozdób. Takich choćby, jak krzyżyk z brązu.